Co to jest wypadek przy pracy?
Wypadkiem przy pracy jest uszczerbek na zdrowiu lub zgon pracownika, jeżeli nastąpiły niezależnie od jego woli:
- w wyniku krótkookresowej, nagłej i gwałtownej ekspozycji na wpływy zewnętrzne
- w trakcie lub w bezpośrednim związku z wykonywaniem obowiązków służbowych. Wyjaśnienie tych terminów można znaleźć w poniższym FAQ.
- Za wypadek przy pracy uważane będą również obrażenia, które pracownik doznał w celu wykonywania obowiązków służbowych (np. urzędnik organu państwowego, który został zaatakowany przez niezadowolonego klienta poza godzinami pracy i zakładem pracy z przyczyn związanych z jego przedmiotem jego pracy).
Przykładem wypadku przy pracy może być np. upadek z drabiny podczas wykonywania obowiązków w pracy i następne złamanie ręki pracownika.
Jednak zawsze zależy to od indywidualnej oceny okoliczności i nie można z góry powiedzieć, czy obrażenie zostanie uznane za wypadek przy pracy.
Co powinienem zrobić, jeśli doznałem wypadku przy pracy lub byłem świadkiem wypadku przy pracy kolegi (albo wypadku innej osoby)?
W razie wypadku w pracy, niezależnie od tego, czy zdarzył się on Tobie albo innej osobie, jest konieczne:
- jeśli jesteś świadkiem wypadku, udziel pierwszej pomocy osobie poszkodowanej, zadzwoń na linię alarmową (155 - służba ratownictwa medycznego / 112 - w razie potrzeby różnych elementów zintegrowanego systemu ratownictwa; wypadki drogowe, pożary, wypadki przemysłowe), patrz Pierwsza pomoc na stanowisku pracy;
- jeśli Twój stan zdrowia na to pozwala, bez zbędnej zwłoki trzeba zgłosić wypadek przełożonemu albo kierownikowi;
- bez zbędnej zwłoki zgłosić wypadek innego pracownika/innej osoby, którego byłeś świadkiem;
- współpracować przy wyjaśnianiu przyczyn wypadku przy pracy.
Co w sytuacji wypadku przy pracy oznacza pojęcie „w trakcie wykonywania zadań służbowych”?
Wypadek przy pracy to wypadek podczas wykonywania zadań służbowych, które obejmują:
- wykonywanie obowiązków wynikających z danego stosunku pracy albo umowy cywilnoprawnej (umowa o dzieło, umowa zlecenia);
- inną działalność wykonywaną na polecenie pracodawcy;
- działalność, która jest przedmiotem wyjazdu służbowego;
- działalność wykonywaną na rzecz pracodawcy z inicjatywy związków zawodowych (lub rady zakładowej, przedstawiciela ds. BHP) albo innych pracowników;
- działalność, którą wykonujesz dla pracodawcy z własnej inicjatywy, o ile nie jako pracownik potrzebujesz specjalnego upoważnienia do jej wykonywania;
- dobrowolną pomoc organizowana przez pracodawcę.
Co w sytuacji wypadku przy pracy oznacza pojęcie „w bezpośrednim związku z wykonywaniem zadań służbowych”?
Wypadek przy pracy to wypadek, do którego doszło w bezpośrednim związku z wykonywaniem zadań służbowych. Do nich należy:
- czynności niezbędne do wykonywania pracy;
- czynności podczas pracy, które są normalne lub konieczne przed rozpoczęciem pracy lub po jej zakończeniu;
- czynności zwykle wykonywane podczas przerw na posiłek i wypoczynek na terenie zakładu pracy;
- badanie przez dostawcę usług medycznych na zlecenie pracodawcy,
- badanie w związku z pracą w porze nocnej;
- udzielanie pierwszej pomocy oraz droga do miejsca zdarzenia i z powrotem.
Czynności te nie obejmują jednak drogi do pracy i z powrotem, posiłki (tj. faktyczne jedzenie potraw podczas przerwy na posiłek i wypoczynek), badań lub leczenia przez dostawcę usług medycznych ani drogi do takiego usługodawcy i z powrotem, chyba że badanie to odbywa się na terenie zakładu pracy.
W bezpośrednim związku z wykonywaniem zadań służbowych jest również:
- szkolenie pracowników organizowane przez pracodawcę albo związki zawodowe lub organ nadrzędny pracodawcy w celu podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych.
Czy wypadek, który wydarzył się w drodze do pracy i z pracy jest uznawany za wypadek przy pracy?
Nie.
Droga do pracy i z pracy to droga z miejsca zamieszkania (zakwaterowania) do miejsca wejścia na teren pracodawcy lub innego miejsca wyznaczonego do wykonywania zadań służbowych i z powrotem. Jeśli pracujesz w leśnictwie, rolnictwie i budownictwie, jest to również droga do wyznaczonego miejsca zbiórki i z powrotem.
Sytuacja wygląda jednak inaczej, jeśli pracodawca wysyła pracownika w podróż służbową. Podróż z miejscowości zamieszkania pracownika do miejsca pracy lub zakwaterowania w innej miejscowości będącej celem podróży służbowej (jeśli nie jest to również miejscowość jego regularnego miejsca pracy) i z powrotem jest traktowana jako czynność niezbędna przed rozpoczęciem pracy lub po jej zakończeniu (a więc bezpośrednio związana z wykonywaniem zadań służbowych).
Kto decyduje o uznaniu wypadku za wypadek przy pracy?
Uznanie wypadku przy pracy leży wyłącznie w gestii pracodawcy, który wyjaśnia przyczyny i okoliczności wypadku, lub sądu. Ani lekarz, ani zakład ubezpieczeń, w której jest pracodawca ubezpieczony na mocy prawa w zakresie odpowiedzialności za szkodę w związku z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi, nie powinni podejmować decyzji w tej sprawie.
Mój pracodawca nie uznał mój wypadek za związany z pracą. Nie zgadzam się z tą decyzją, czy mogę coś z tym zrobić?
Jeśli pracodawca nie uzna wypadku przy pracy, można podjąć kroki prawne. Będziesz jednak musiał przedstawić w sądzie dowody na potwierdzenie Twojego twierdzenia.
Czy muszę zgłaszać każdy wypadek na stanowisku pracy, nawet jeśli chodzi o drobny uraz?
Tak.
Pracodawca powinien prowadzić rejestr wypadków w formie dziennika wypadków, w którym odnotowywany jest każdy wypadek, nawet jeśli jego następstwem nie jest niezdolność do pracy. Zgłoszenie wypadku przy pracy przełożonemu leży w interesie pracownika. Nawet pozornie drobny uraz może prowadzić do większych problemów zdrowotnych w późniejszym czasie. Później trudno będzie udowodnić, że doszło do wypadku przy pracy, dlatego jest ważne niezwłocznie zgłosić wszelkie obrażenia i upewnić się, że masz ewentualnie świadków wypadku.
Jakie są obowiązki pracodawcy w razie wypadku przy pracy?
Pracodawca ma szereg obowiązków w związku z wystąpieniem wypadku przy pracy. W szczególności jest on zobowiązany do dochodzenia, zarejestrowania i zgłoszenia wypadku odpowiednim organom.
Co musi zrobić pracodawca, gdy dojdzie do wypadku przy pracy:
- bez zbędnej zwłoki poinformować o wypadku przy pracy pracownika innego pracodawcę oraz umożliwić innemu pracodawcy udział w identyfikacji przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy oraz poinformować go o wynikach;
- nie zmieniać warunków w miejscu wypadku do czasu ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy;
- identyfikować przyczyny i okoliczności wypadku przy pracy;
- ewidencjonować wypadek w dzienniku wypadków, nawet jeśli wypadek nie spowodował tymczasowej niezdolności do pracy przekraczającej 3 dni kalendarzowe;
- zgłosić wypadek przy pracy właściwym organom - we wszystkich przypadkach związkom zawodowym oraz inspektorowi BHP, w określonych przypadkach innym instytucjom, np. policji Republiki Czeskiej lub Regionalnemu inspektoratu pracy;
- sporządzić i prowadzić protokół powypadkowy w przypadku śmiertelnych wypadków przy pracy lub wypadków powodujących niezdolność do pracy przekraczającą 3 dni kalendarzowe. Protokół ten jest następnie przesyłany do wyznaczonych instytucji - np. Regionalnego inspektoratu pracy lub kasy zdrowia pracownika;
- podjąć oraz wdrożyć środki zapobiegające ponownemu wystąpieniu wypadku przy pracy.
Czy mój pracodawca powinien mi przekazać protokół powypadkowy?
Tak.
W razie wypadku przy pracy powodującego niezdolność do pracy przekraczającą 3 dni kalendarzowe, w związku z którym sporządzono protokół powypadkowy, pracodawca jest zobowiązany do przekazania poszkodowanemu pracownikowi jednego egzemplarza protokołu powypadkowego. W sytuacji śmiertelnego wypadku przy pracy jest protokół przekazywany członkom rodziny zmarłego.
Co to jest choroba zawodowa?
Choroby zawodowe to choroby zawodowe spowodowane w wyniku niekorzystnego wpływu czynników chemicznych, fizycznych, biologicznych lub innych szkodliwych czynników (np. pyłu, hałasu, wibracji, jednostronnego nadmiernego wysiłku, zakaźnych chorób skóry, itp.) oraz ostrych zatruć substancjami chemicznymi. Jednocześnie choroba ta powinna być wymieniona w wykazie chorób zawodowych,z jednoczesnym spełnieniem warunków określonych dla tej choroby.
§ 1 ust. 1 rozporządzenia rządu nr 290/1995 Dz. określającego wykaz chorób zawodowych
Co to znaczy ryzyko chorób zawodowych?
W niektórych przypadkach choroba związana z zawodem nie osiąga poziomu wymaganego do uznania jej za chorobę zawodową, ale może zostać stwierdzone ryzyko wystąpienia choroby zawodowej.
Jaka jest procedura oceny i rozpoznania chorób zawodowych?
Jeśli lekarz ma u Ciebie podejrzenie o chorobę zawodową, powinien skierować Cię do lekarza medycyny pracy, który oceni Twój stan zdrowia pod kątem choroby zawodowej (ryzyka choroby zawodowej). Twój pracodawca ma taki sam obowiązek lub możesz skontaktować się z lekarzem w własnym zakresie. Do uznawania chorób zawodowych uprawnione są tylko tzw. ośrodki chorób zawodowych upoważnione przez Ministerstwo Zdrowia Republiki Czeskiej na podstawie ich właściwości terytorialnej.
Aby choroba mogła zostać uznana za chorobę zawodową, muszą zostać spełnione następujące warunki:
- Choroba jest wpisana do wykazu chorób zawodowych lub klasyfikowana pod niektórą z pozycji wykazu.
- Stan zdrowia osoby poddawanej badaniom musi odpowiadać rozpoznaniu, przy czym powinien się charakteryzować wymaganym stopniem nasilenia.
- Należy sprawdzić, czy badana osoba pracowała w warunkach powodujących chorobę zawodową.
Więcej informacji na temat procedury badania i uznawania chorób zawodowych można znaleźć tutaj.