Czy mam prawo do odszkodowania za wypadek związany z pracą lub chorobę zawodową?
Ustawowe ubezpieczenie odpowiedzialności za szkody związane z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi obejmuje wszystkich pracowników niezależnie od ich narodowości. Ustawowe ubezpieczenie odpowiedzialności pracodawcy za szkody z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej obejmuje wypadki przy pracy i choroby zawodowe pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych (umowa o dzieło, umowa zlecenia).
Ubezpieczenie ustawowe nie obejmuje członków rad nadzorczych, organów statutowych, członków zarządu i wspólników.
Wypadki przy pracy: Pracodawca jest zobowiązany do odszkodowania pracownika za szkody materialne lub niematerialne wyrządzone pracownikowi wskutek wypadku przy pracy, jeżeli szkody powstały podczas wykonywania zadań służbowych albo w bezpośrednim związku z wykonywaniem tych zadań.
§ 269 ust. 1 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
Choroby zawodowe: Pracodawca jest zobowiązany do odszkodowania pracownika za szkody materialne lub niematerialne wyrządzone pracownikowi wskutek choroby zawodowej, jeżeli pracownik ostatnio przed jej stwierdzeniem pracował dla pracodawcy w warunkach, w których choroba zawodowa powstaje.
Czy wszyscy pracodawcy posiadają ubezpieczenie według ustawy?
Tak.
Wszyscy pracodawcy zatrudniający co najmniej jednego pracownika są ubezpieczeni w jednym z dwóch zakładów ubezpieczeniowych - Generali Česká pojišťovna a.s. (ubezpieczeni na dzień 31 grudnia 1992 r.) lub Kooperativa pojišťovna, a.s. (pozostali pracodawcy). Nie je konieczny sprawdzać, czy pracodawca posiada polisę ubezpieczeniową. Ubezpieczenie to nie jest zawierane przez pracodawcę, ale powstaje automatycznie w momencie zawarcia pierwszego stosunku pracy z pracodawcą.
Jakie rodzaje rekompensat mogę uzyskać w razie wypadku przy pracy?
- Rekompensata za utratę zarobków podczas niezdolności do pracy;
- Rekompensata za utratę zarobków po zakończeniu okresu niezdolności do pracy;
- Zadośćuczynienie za ból i cierpienie;
- Rekompensata za uzasadnione wydatki poniesione w związku z leczeniem;
- Rekompensata za szkody rzeczowe;
- Jednorazowe zadośćuczynienie za szkodę niematerialną w przypadku szczególnie poważnego uszczerbku na zdrowiu pracownika.
Co oznacza rekompensata za utratę zarobków podczas niezdolności do pracy?
Rekompensata ta wyrównuje różnicę między wynagrodzeniem pracownika otrzymywanym od pracodawcy (lub zasiłkiem chorobowym od 15 dnia niezdolności do pracy) a średnimi zarobkami przed wystąpieniem szkody.
Pracodawca powinien zrekompensować pracownikowi utratę zarobków w okresie niezdolności do pracy. Wysokość rekompensaty stanowi różnicę między średnimi zarobkami przed szkodą spowodowaną przez wypadek przy pracy i pełną kwotą rekompensaty płacy albo wynagrodzenia zgodnie z post. § 192 Kodeksu Pracy lub wynagrodzenia z tytułu umowy cywilnoprawnej zgodnie z post. § 194 Kodeksu Pracy a pełną kwotą zasiłku chorobowego.
Pracodawca jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty za utracone zarobki regularnie co miesiąc, chyba że uzgodniono inny sposób wypłaty.
Co oznacza rekompensata za utratę zarobków po zakończeniu okresu niezdolności do pracy?
Rekompensata za utratę zarobków po zakończeniu okresu zdolności do pracy („renta”) to rekompensata za obniżenie dochodów, jeśli nie jesteś w stanie osiągnąć pierwotnego dochodu w wyniku wypadku przy pracy po zakończeniu okresu niezdolności do pracy, np. nie możesz już wykonywać poprzedniej pracy lub możesz ją wykonywać tylko z ograniczeniami.
Co jest zadośćuczynienie za ból i cierpienie?
Zadośćuczynienie to jest określane zgodnie z „systemem punktowym” regulowanym przez rozporządzenie rządu nr 276/2015 Dz. w sprawie zadośćuczynienia za ból i cierpienie spowodowane wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, z późniejszymi zmianami.
Twój lekarz sporządzi opinię dotyczącą bólu, w której punktowo oceniono zarówno ból, jak i upośledzenie. Opinia dotycząca bólu zostanie przekazana pracodawcy. Rekompensata ta jest przyznawana jednorazowo. Zadośćuczynienia za ból i cierpienie można dochodzić również w razie wypadków przy pracy, dla których nie sporządzono protokołu powypadkowego, tj. nawet w przypadku drobnych urazów.
Co oznacza rekompensata uzasadnionych kosztów leczenia?
Do uzasadnionych kosztów leczenia mogą należeć np. wydatki na leki, opatrunki lub rehabilitację nieobjęte ubezpieczeniem zdrowotnym, koszty specjalnej diety, koszty podróży do lekarza, itp. Warunkiem jest racjonalność wydawania kosztów. Rekompensata przysługuje osobie ponoszącej koszty (tj. niekoniecznie tylko poszkodowanemu pracownikowi).
Co oznacza rekompensata za szkody rzeczowe?
Szkodą rzeczową może być na przykład zniszczona odzież lub zegarek, które pracownik miał przy sobie w chwili wypadku, zniszczone lub uszkodzone podczas zdarzenia wypadkowego. Prawo do rekompensaty jednak nie powstaje, o ile pracownik używał do wykonywania pracy np. środek transportu lub narzędzie bez zgody pracodawcy.
Co oznacza jednorazowe zadośćuczynienie za szkodę niematerialną w przypadku szczególnie poważnego uszczerbku na zdrowiu pracownika?
W przypadku szczególnie poważnego uszczerbku na zdrowiu pracownika przysługuje jego małżonkowi, partnerowi, dziecku i rodzicom jednorazowego zadośćuczynienie za szkodę niematerialną. Zadośćuczynienie przysługuje również innym osobom spokrewnionym lub niespokrewnionym, które uszczerbek na zdrowiu pracownika odczuwają jako uszczerbek własnej osoby.
W jaki sposób wypłacana jest rekompensata za śmiertelny wypadek przy pracy?
Śmiertelny wypadek przy pracy to uszczerbek na zdrowiu, w wyniku którego poszkodowany pracownik umiera nie później niż w ciągu 1 roku.
W przypadku zgonu pracownika przysługują następujące rekompensaty:
- Rekompensata uzasadnionych kosztów leczenia i uzasadnionych kosztów pochówku - przysługuje osobie, która koszty poniosła.
§ 271g ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Rekompensata z tytułu alimentów na rzecz osób bliskich zmarłego, którym zmarły pracownik dostarczał lub powinien dostarczać środków utrzymania.
§ 271h ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Jednorazowe zadośćuczynienie za szkodę niematerialną dla osób bliskich zmarłego - przysługuje małżonkowi lub partnerowi, dziecku i rodzicom zmarłego pracownika.
§ 271i ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks pracy
- Rekompensata szkody rzeczowej - przysługuje spadkobiercom zmarłego pracownika.
W jakich przypadkach rekompensata za wypadek przy pracy zostanie obniżona?
W niektórych przypadkach pracodawca może być w całości lub części zwolniony od obowiązku wypłaty rekompensaty za szkodę lub zadośćuczynienia za szkodę niematerialną.
Kiedy pracodawca jest zwolniony od obowiązku wypłaty rekompensaty za szkodę lub zadośćuczynienia za szkodę niematerialną w całości:
- jeżeli pracownik z własnej winy naruszył przepisy prawa lub inne regulacje albo wytyczne dotyczące zapewnienia BHP, mimo że pracodawca należycie go z nimi zapoznał i konsekwentnie wymagał i kontrolował ich znajomość i przestrzeganie;
- jeżeli do wypadku przy pracy pracownika doszło w stanie nietrzeźwości (lub pod wpływem innych substancji odurzających), a pracodawca nie mógł zapobiec szkodzie lub krzywdzie niematerialnej.
Jednocześnie fakty te powinny stanowić jedyną przyczynę szkody lub krzywdy. Poszkodowanemu pracownikowi nie przysługuje wówczas prawo do rekompensaty za poniesioną szkodę lub krzywdę.
§ 270 ust. 1 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
Kiedy pracodawca jest zwolniony od obowiązku wypłaty rekompensaty za szkodę lub zadośćuczynienia za szkodę niematerialną częściowo:
- pracodawca może być w całości zwolniony od swojego obowiązku wypłaty, jednak fakty powodujące zwolnienie nie były wyłączną przyczyną szkody lub krzywdy;
- pracownik postąpił w niezgodzie z normalnym trybem pracy i jest oczywiste, że chociaż nie naruszył przepisów prawa lub innych przepisów albo wskazówek BHP, postąpił lekkomyślnie, nawet jeśli musiał zdawać sobie sprawę, biorąc pod uwagę jego kwalifikacje i doświadczenie, że może dojść do uszczerbku na jego zdrowiu; zwykła nieostrożność i zachowanie wynikające z ryzyka związanego z pracą nie mogą być uważane za lekkomyślne zachowanie
Jeżeli pracodawca jest częściowo zwolniony od obowiązku odszkodowania, powinien określić część przypadającą na pracownika w zależności od stopnia jego zawinienia. W przypadku częściowego zwolnienia od obowiązku odszkodowania z tytułu lekkomyślnego zachowania, zapłaci on co najmniej jedną trzecią rekompensaty lub zadośćuczynienia.
Pracodawca nie może być zwolniony od obowiązku odszkodowania, jeżeli wypadek przy pracy nastąpił w związku z zapobieganiem powstaniu szkody po stronie pracodawcy albo bezpośredniemu zagrożeniu życia lub zdrowia, o ile taki stan nie jest konsekwencją świadomego zachowania pracownika.
Do kogo trzeba się zwrócić z roszczeniem odszkodowawczym?
Do pracodawcy. Jeśli pracodawca lub jego zakład ubezpieczeń odmówią wypłaty, pracownik powinien się zwrócić do sądu, ponieważ tylko sąd uprawniony jest do orzekania w sprawach pracowniczych, w tym w sprawie zasadności roszczenia odszkodowawczego pracownika za wypadek przy pracy lub chorobę zawodową.
Czy będę musiał w celu uzyskania odszkodowania złożyć jakieś dokumenty, zaświadczenia?
Większość dokumentacji związanej z wypadkiem przy pracy oraz odszkodowaniem dostarcza pracodawca, czasami jednak może wystąpić konieczność współdziałania pracownika. Co powinienem zrobić?
- Podpisać protokół powypadkowy, względnie do niego dołączyć własne oświadczenie;
- Przekazać w odpowiednim terminie tzw. decyzję o tymczasowej niezdolności do pracy - zwolnienie lekarskie (lekarz powinien zaznaczyć pole „wypadek przy pracy”).
- Zakład ubezpieczeń może zażądać sprawozdań lekarskich, zaświadczenia hospitalizacji, itp.
- Po zakończeniu leczenia trzeba się zwrócić do lekarza z prośbą o sporządzenie opinii w sprawie oceny bólu. Lekarz w takiej opinii określi zastosowane leczenie, długości niezdolności do pracy oraz wszelkie trwałe konsekwencje spowodowane wypadkiem. Za wydanie powyższej opinii może zostać naliczona opłata zgodnie z taryfą opłat lekarza. Uzyskaj pokwitowanie o uregulowaniu tej opłaty, przekazując go pracodawcy wraz z opinią. Pracownikowi przysługuje prawo do zwrotu kosztów opłaty.
- Jeśli ubiegasz się o zwrot uzasadnionych wydatków w związku z leczeniem (opatrunki, leki, itp.), zachowaj dowody zakupu w celu dochodzenia zwrotu.
Co się stanie, jeśli długookresowo utracę zdolność do pracy w wyniku wypadku przy pracy?
Jeśli na podstawie badania lekarskiego (z reguły nadzwyczajnego) zostanie stwierdzona długookresowa utrata zdolności do pracy w wyniku wypadku przy pracy, nie będziesz już w stanie wykonywać uzgodnionego rodzaju pracy dla swojego pracodawcy. Twój pracodawca zobowiązany jest do przeniesienia pracownika na inne stanowisko.
§ 41 ust. 1 lit. a) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
Chodzi również o jedną z przyczyn rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę. Po rozwiązaniu stosunku pracy przysługuje pracownikowi prawo do odprawy w wysokości co najmniej 12x średniego miesięcznego wynagrodzenia (jeżeli pracodawca jest w całości lub części zwolniony od obowiązku wypłaty odszkodowania lub zadośćuczynienia w wyniku wypadku przy pracy, odprawa nie przysługuje).
W jaki sposób rekompensowane są choroby zawodowe?
Analogicznie jako wypadki przy pracy.
Pracodawca jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty lub zadośćuczynienia na rzecz pracownika za chorobę zawodową, jeżeli pracownik pracował dla pracodawcy w warunkach powodujących powstanie takiej choroby zawodowej. Rekompensacie za chorobę zawodową podlega również choroba, która wystąpiła nie dłużej niż trzy lata przed jej włączeniem do wykazu chorób zawodowych.
Jeżeli choroba pracownika zostanie uznana za chorobę zawodową, ma prawo do poniższych rekompensat:
- rekompensata za utratę zarobków w okresie niezdolności do pracy: różnica między średnimi zarobkami przed powstaniem choroby zawodowej a pełną kwotą zasiłku chorobowego
§ 271a ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- rekompensata za utratę zarobków po zakończeniu okresu niezdolności do pracy lub po uznaniu inwalidztwa: obejmuje różnicę między średnimi zarobkami przed powstaniem szkody a zarobkami po rozpoznaniu choroby zawodowej (plus wszelkie renty inwalidzkie otrzymywane z tej samej przyczyny).
§ 271b ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Zadośćuczynienie za ból i cierpienie oraz ograniczenia społeczne: ocena punktowa przeprowadzana jest tylko wtedy, gdy stan zdrowia pracownika jest stabilny; ograniczenia społeczne są zwykle badane rok po wystąpieniu uszczerbku na zdrowiu w wyniku choroby zawodowej, kiedy jest oczywista jego trwałość.
§ 271c ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- rekompensata uzasadnionych kosztów leczenia: np. leków związanych z chorobą zawodową nieobjętych publicznym ubezpieczeniem zdrowotnym.
§ 271d ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- rekompensata szkody rzeczowej.
Podobnie jak w sytuacji powstania wypadku przy pracy przysługuje pracownikowi, który zgodnie z opinią lekarską nie jest już zdolny do pracy z powodu choroby zawodowej lub ryzyka choroby zawodowej, prawo do odprawy w wysokości co najmniej 12 x średniego miesięcznego wynagrodzenia.