Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie BHP?
Pracodawcy w Republice Czeskiej mają dużo obowiązków w zakresie BHP. Każdy pracodawca, nawet jeśli zatrudnia tylko jednego pracownika, ma obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązki te dotyczą zarówno osób prawnych, jak i fizycznych. Jeśli osoba fizyczna prowadząca samodzielną działalność zatrudnia pracowników, jest uważana za pracodawcę i podlega odpowiednim obowiązkom.
Wybrane podstawowe obowiązki pracodawcy wynikające z Kodeksu Pracy:
- Zapewnienie BHP
- zapewnienie BHP dla wszystkich pracowników z uwzględnieniem możliwego zagrożenia ich życia i zdrowia, do którego może dojść podczas wykonywania pracy;
- obowiązek zapewniania BHP dotyczy wszystkich osób fizycznych, które są obecne na stanowisku pracy pracodawcy za jego wiedzą.
§ 101 ust. 1 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Pracownicy innego pracodawcy
- Jeżeli pracownicy dwóch lub więcej pracodawców wykonują zadania na tym samym stanowisku pracy, pracodawcy zobowiązani są do wzajemnego pisemnego poinformowania o ryzykach i podjętych środkach;
- koordynować działalność swoich pracowników tak, żeby chronić pracowników drugiego pracodawcy.
§ 101 ust. 3 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Koszty BHP
- Koszty BHP pracodawca nie powinien przenosić bezpośrednio lub pośrednio na pracowników.
§ 101 ust. 6 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Zapobieganie zagrożeniom
- zapewnienie bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy oraz warunków pracy;
- zapobieganie ryzykom bazuje na środkach wynikających z przepisów prawa oraz innych aktów mających na celu zapewnienie BHP, dalej na środkach podejmowanych przez pracodawcę w celu zapobiegania, eliminowania lub minimalizowania ryzyk, o ile nie można ich eliminować;
- systematyczne poszukiwanie zagrożeń w procesie i warunkach pracy, identyfikowanie ich przyczyn i źródeł, określanie i ocena ryzyk na tej podstawie oraz podejmowanie środków w celu ich minimalizacji.
§ 102 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Zdarzenia nadzwyczajne, pierwsza pomoc
- Podjąć środki w celu rozwiązywania sytuacji nadzwyczajnych (np. wypadków, pożarów, powodzi, itp.) oraz ewakuacji pracowników;
- zapewnić udzielenie pierwszej pomocy pracownikom;
- określić i zapewnić niezbędną liczbę pracowników organizujących udzielenie pierwszej pomoc, zapewnienie wezwania służb zintegrowanego systemu ratownictwa (ratownictwo medyczne, straż pożarna, policja);
- odpowiednio przeszkolić i wyposażyć tych pracowników w współpracy z zakładem medycyny pracy.
§ 102 ust. 6 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
§ 103 ust. 1 lit. j) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Prace zabronione, zdolność do pracy, szczepienia w określonych przypadkach
- Niedopuszczenie pracownika do wykonywania pracy zabronionej lub pracy, której trudność nie odpowiada jego kompetencjom i stanowi zdrowia;
- dopilnować, żeby w przypadkach przewidzianych w odrębnych przepisach prawa pracę wykonywali wyłącznie pracownicy z przeprowadzonym szczepieniem lub posiadający dowód odporności na infekcję.
§ 103 ust. 1 lit. a) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
§ 103 ust. 1 lit. c) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Kategorie pracy
- Poinformowanie pracownika o kategorii, w której została zaklasyfikowana wykonywana przez niego praca.
§ 103 ust. 1 lit. b) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Usługi medyczne dla pracowników
- Poinformować pracowników o usługodawcy świadczącym usługi w zakresie medycyny pracy oraz o wymaganych rodzajach szczepień i badań profilaktycznych w związku z ich pracą;
- umożliwić poddanie się takim szczepieniom, badaniom i testom w zakresie przewidzianym w odrębnych przepisach prawa lub w decyzji właściwego organu ds. zdrowia publicznego.
Więcej informacji można znaleźć w zakładce Badania w zakresie medycyny pracy.
§ 101 ust. 1 lit. d) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Pracownicy zatrudnieni na czas określony, pracownicy tymczasowi, pracownicy młodociani
- Zapewnić pracownikom, w szczególności pracownikom zatrudnionym na czas określony, pracownikom tymczasowym oddelegowanym do pracy dla innego pracodawcy oraz pracownikom młodocianym wystarczające i odpowiednie informacje oraz wskazówki dotyczące BHP zgodnie z potrzebami wykonywanej pracy.
§ 103 ust. 1 lit. f) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Pracownice w ciąży, karmiące, po porodzie
- Jeśli praca związana jest z narażeniem na działanie czynników ryzyka mogących powodować uszkodzenie płodu w łonie matki, trzeba pracownice poinformować;
- informować pracownic w ciąży, karmiące oraz pracownice w okresie do końca dziewiątego miesiąca po porodzie o ryzykach oraz ich możliwych działaniach na dziecko, karmienie lub ich zdrowie, podjąć odpowiednie środki (minimalizujące ryzyko zmęczenia psychicznego i fizycznego oraz innych rodzajów obciążenia psychicznego i fizycznego związanego z wykonywaną pracą w całym okresie konieczności ochrony ich bezpieczeństwa lub zdrowia dziecka);
- zapewnić dla pracownic w ciąży, karmiących i matek do końca dziewiątego miesiąca po porodzie pomieszczenie do wypoczynku na stanowisku pracy.
Więcej informacji można znaleźć w zakładce Pracownicy młodociani, pracownice w ciąży, karmiące oraz pracownice po porodzie
§ 103 ust. 1 lit. h) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
§ 103 ust. 4 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Sposób wynagradzania
- Nie zachęcać finansowo pracowników do wykonywania pracy, która naraża ich na podwyższone ryzyko uszczerbku na zdrowiu i może prowadzić do zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w wyniku zwiększenia wydajności pracy.
§ 103 ust. 1 lit. k) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Zakaz palenia
- Zapewnić przestrzeganie zakazu palenia na stanowiskach pracy wprowadzonego na podstawie odrębnych przepisów prawa.
Więcej informacji można znaleźć w zakładce Zakaz spożywania alkoholu i palenia na stanowisku pracy.
§ 103 ust. 1 lit. l) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Dostarczanie informacji i wskazówek
- Przekazać informacje i wskazówki w czasie rozpoczęcia stosunku pracy przez pracownika, w razie przeniesienia na inne stanowisko albo zmiany warunków pracy, zmiany środowiska pracy, wprowadzenia albo zmiany sprzętu, technologię i procedur roboczych;
- pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji dotyczącej przekazywania informacji i wskazówek.
§ 103 ust. 1 lit. l) ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Szkolenie BHP
- Zorganizować dla pracowników szkolenie w zakresie przepisów prawa oraz innych przepisów w celu zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy.
Więcej informacji można znaleźć w zakładce Szkolenia BHP.
§ 103 ust. 2 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Pracownicy niepełnosprawni
- Zapewnić dla pracowników niepełnosprawnych na własny koszt środki techniczne i organizacyjne, w szczególności niezbędne dostosowanie warunków pracy, stanowiska pracy, zastrzeżonego stanowiska pracy, szkolenia lub instruktażu dla takich pracowników oraz podnoszenia ich kwalifikacji w trakcie wykonywania ich regularnej pracy.
§ 103 ust. 5 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Środki ochrony indywidualnej
- Zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, o ile nie można wyeliminować lub odpowiednio ograniczyć ryzyka za pomocą środków ochrony zbiorowej lub środków w zakresie organizacji pracy.
Więcej informacji można znaleźć w zakładce Środki ochrony indywidualnej.
- Wypadki przy pracy
- Wyjaśnić przyczyny i okoliczności wypadku przy pracy;
- nie zmieniać stanu na miejscu wypadku urazu bez poważnych powodów do czasu wyjaśnienia przyczyn i okoliczności wypadku;
- o wypadku przy pracy pracownika innego pracodawcy pracodawca powinien bez zbędnej zwłoki powiadomić pracodawcę pracownika poszkodowanego w wyniku wypadku, umożliwić mu udział w wyjaśnianiu przyczyn i okoliczności powstania wypadku przy pracy oraz przekazać mu wyniki tego wyjaśniania;
- prowadzić rejestr wszystkich wypadków w dzienniku wypadków;
- sporządzać protokoły i prowadzić dokumentację dotyczącą wszystkich wypadków przy pracy skutkujących obrażeniami pracownika powodującymi niezdolność do pracy przekraczającą 3 dni kalendarzowe lub zgon pracownika.
Więcej informacji można znaleźć w zakładce Jak radzić sobie z wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i dochodzeniem odszkodowania
§ 105 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Choroby zawodowe
- Prowadzić ewidencję pracowników, w przypadku których rozpoznano chorobę zawodową powstałą na stanowisku pracy;
- stosować takie środki w celu wyeliminowania lub zminimalizowania czynników ryzyka, które powodują ryzyko wystąpienia choroby zawodowej lub chorób zawodowych.
Więcej informacji można znaleźć w zakładce Jak radzić sobie z wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i dochodzeniem odszkodowania
§ art. 105 ust. 6 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Udział pracowników w załatwianiu spraw BHP
- Pracownicy nie mogą być pozbawieni prawa do uczestniczenia w załatwianiu spraw BHP za pośrednictwem związków zawodowych i przedstawiciela do spraw BHP.
§ 108 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
- Kontrole BHP
- Minimalnie raz na rok zorganizować kontrole bezpieczeństwa i higieny pracy na wszystkich stanowiskach pracy i w obiektach pracodawcy.
Z czego wynikają inne obowiązki pracodawcy?
W poprzednim FAQ podano jedynie listę podstawowych obowiązków pracodawcy w zakresie BHP. Obowiązków jest jednak znacznie więcej, w zależności od rodzaju wykonywanej pracy, zagrożeń związanych z pracą i czynników ryzyka związanych z warunkami pracy, używanego sprzętu roboczego, itp. Obowiązki wynikające z przepisów prawa oraz innych regulacji w celu zapewnienia BHP:
- przepisy mające na celu ochronę życia i zdrowia,
- higiena i przepisy przeciwepidemiczne,
- przepisy techniczne,
- dokumenty techniczne i normy techniczne,
- przepisy budowlane,
- przepisy ruchu drogowego,
- przepisy przeciwpożarowe,
- specjalne przepisy dotyczące manipulacji chemikaliami i preparatami, materiałami wybuchowymi, łatwopalnymi, substancjami radioaktywnymi, itp.
Jaka jest odpowiedzialność pracodawcy w związku z naruszeniem obowiązków BHP?
W Republice Czeskiej jest do kontroli przestrzegania obowiązków w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy upoważniony Państwowy inspektorat pracy, względnie regionalne inspektoraty pracy. Możliwe kary różnią się w zależności od konkretnego naruszenia, ale w przypadku najpoważniejszych wykroczeń w zakresie BHP może zostać nałożona kara w wysokości do 2 milionów CZK. Kara może zostać nałożona zarówno na osoby prawne, jak i fizyczne.
§ 17 ustawy nr 251/2005 Dz. w sprawie inspektoratu pracy
Organami kontrolnymi w zakresie higieny pracy są regionalne stacje higieny (KHS). Funkcjonują w charakterze państwowego nadzoru sanitarnego. Wojewódzka Stacja Higieny może przeprowadzać kontrole w następujących podstawowych obszarach: ochrona zdrowia pracowników; higiena żywności i przedmiotów powszechnego użytku; epidemiologia; higiena ogólna i komunalna; higiena dzieci i młodzieży. Przedmiotem higieny pracy w ramach państwowego nadzoru sanitarnego jest sprawdzenie, czy podmiot gospodarczy przestrzega zobowiązania i wymogi wynikające z przepisów prawa w zakresie ochrony zdrowia pracowników.
Pracodawca (lub członek kierownictwa) również ponosi odpowiedzialność karną. Jeśli rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa pracy spowoduje śmierć osoby, chodzi o przestępstwo zabójstwa wskutek niedbalstwa, zagrożonego karą pozbawienia wolności do lat 8 (lub lat 10, jeśli spowoduje śmierć co najmniej dwu osób).