Jaki jest cel badania w zakresie medycyny pracy?
Celem badania medycyny pracy jest ustalenie, czy pracownik jest zdolny z punktu widzenia stanu zdrowia do wykonywania określonej pracy. Innymi słowy: lekarz medycyny pracy określa, czy obecny stan zdrowia pozwala na wykonywanie danej pracy lub czy występują pewne choroby lub ograniczenia, które uniemożliwiałyby wykonywanie danej pracy. Na przykład, jeśli cierpisz na epilepsję, praca na wysokości nie będzie dla Ciebie odpowiednia, ponieważ atak może spowodować poważne obrażenia. Każda praca ma jednak inne wymagania dotyczące stanu zdrowia pracownika. Pracodawca nie może pozwolić pracownikowi na wykonywanie pracy, która nie jest zgodna z jego umiejętnościami i stanem zdrowia.
Czy mam obowiązek poddania się badaniu w zakresie medycyny pracy?
Tak.
Jako pracownik jesteś zobowiązany do poddania się badaniom w zakresie medycyny pracy, testom lub szczepieniom określonym przez odrębne przepisy prawa.
Czy mój pracodawca uzyska informacje dotyczące szczegółów mojego stanu zdrowia?
Nie.
Pracodawca otrzyma opinię na podstawie przeprowadzonego badania lekarskiego, w której zostanie stwierdzone, czy pracownik jest zdolny do pracy z punktu widzenia stanu zdrowia, czy jest zdolny do pracy z ograniczeniami albo długookresowo utracił zdolność do pracy z punktu widzenia stanu zdrowia. Przyczyna niezdolności do pracy lub choroby i problemy zdrowotne niezwiązane z wykonywaniem pracy nie są w opinii podane. Nawet lekarz świadczący usługi w zakresie medycyny pracy powinien zachowywać tajemnicę lekarską.
§ 43 ust. 3 ustawy nr 373/2011 Dz. w sprawie szczególnych usług zdrowotnych
Kiedy przeprowadzane jest wstępne badanie lekarskie?
Przed podjęciem nowej pracy trzeba odbyć wstępne badanie lekarskie. Pracodawca powinien wysłać Cię do badania przed powstaniem stosunku pracy (tj. przed datą określoną w umowie o pracę jako data rozpoczęcia pracy). W przypadku umów cywilnoprawnych (umowa o dzieło, umowa zlecenia) konieczne jest odbycie badania, o ile praca jest niebezpieczna albo dla pracy określone są przez przepisy prawa warunki zdrowotne. Będziesz również musiał odbyć wstępne badanie lekarskie w sytuacji, kiedy:
- zostaniesz przeniesiony na inne stanowisko pracy;
- dojdzie do zmiany warunków pracy, np. wzrostu ryzyka związanego z wykonywaną pracą lub do wykonywania nowej, niebezpiecznej pracy.
Kiedy przeprowadzane są okresowe badania?
Celem okresowych badań lekarskich jest sprawdzenie, czy pracownik jest nadal zdolny do wykonywania swojej pracy. Badania okresowe są obowiązkowe w przypadku prac niebezpiecznych (prace klasyfikowane w kategorii 2 - niebezpieczne, 3 i 4) oraz w przypadku pracowników wykonujących prace lub działalność, której częścią jest ryzyko zawodowe. Pracownicy odbywają badania okresowe w terminach określonych według kategorii ich pracy. Dla pracy w kategorii 1 i 2 są terminy również określone, jednak ich odbycie nie jest to obowiązkowe. Badania okresowe są przeprowadzane, o ile tego wymaga pracownik lub pracodawca.
Powyższe terminy nie mają zastosowania, o ile na podstawie innego przepisu prawna lub w załączniku do rozporządzenia nr 79/2013 Dz. określono inne.
Kiedy przeprowadzane jest badanie nadzwyczajne?
Badanie w trybie nadzwyczajnym jest przeprowadzane w razie ryzyka utraty lub zmiany zdolności do pracy. Np. w sytuacji, kiedy doszło do przerwy w pracy na dłuższy czas:
- z powodu choroby przez okres przekraczający 8 tygodni,
- po wypadku z poważnymi konsekwencjami,
- z jakiegokolwiek innego powodu przez okres przekraczający 6 miesięcy.
Powinieneś poddać się nadzwyczajnemu badaniu w ciągu 5 dni roboczych po ponownym podjęciu pracy. Badanie nadzwyczajne jest również przeprowadzane, o ile Twoje warunki pracy uległy pogorszeniu albo doszło do wzrostu ryzyk związanych z pracą. Możesz również poprosić o badanie nadzwyczajne z własnej inicjatywy, podobnie jak Twój pracodawca.
Kiedy przeprowadzane jest badanie końcowe?
Badanie końcowe odbywa się po zakończeniu stosunku pracy dla pracodawcy, o ile:
- pracownik wykonywał prace niebezpieczne (prace zaklasyfikowane jako niebezpieczne w kategorii 2, 3 i 4),
- dojdzie do rozpoznania choroby zawodowej pracownika lub ryzyka choroby zawodowej podczas wykonywania pracy dla obecnego pracodawcy,
- pracownik uległ wypadkowi przy pracy na rzecz obecnego pracodawcy, w wyniku którego wielokrotnie był na zwolnieniu w wyniku niezdolności do pracy,
- w innych przypadkach.
Zamiast opinii lekarskiej na podstawie badania końcowego pracownik otrzymuje zaświadczenie o odbyciu badania końcowego. Możesz również poprosić o badanie końcowe z własnej inicjatywy przy okazji rozwiązania stosunku pracy, podobnie jak Twój pracodawca.
Kiedy wykonywane jest badanie kontrolne?
Badanie kontrolne jest wykonywane w celu wykrycia zmian w stanie zdrowia, aby zapewnić w odpowiednim czasie niezbędną opiekę medyczną, względnie odszkodowanie. Zazwyczaj chodzi o sytuacje, kiedy jest pracownik podczas pracy w kontakcie z substancjami niebezpiecznymi, np. azbest, dwutlenek krzemu lub substancje rakotwórcze. W takich przypadkach problemy zdrowotne mogą się pojawić dopiero po kilku latach od narażenia. Pracownik ani pracodawca nie mogą zażądać wykonania badania kontrolnego. Decyzja o jego przeprowadzeniu jest podejmowana przez organ ochrony zdrowia publicznego (w Republice Czeskiej regionalna stacja sanitarna), względnie jest wykonywane na podstawie odrębnych przepisów prawa. Z badania kontrolnego nie jest sporządzana opinia lekarska.
Czy mogę poddać się badaniu w zakresie medycyny pracy u lekarza rodzinnego, u którego jestem zarejestrowany?
Tak, jeśli pracodawca da Ci skierowanie i wykonujesz pracę w pierwszej kategorii (praca bez ryzyka). Twój pracodawca może jednak zawrzeć umowę o świadczenie usług w zakresie medycyny pracy z innym konkretnym lekarzem i wysłać Cię do niego.
§ 59 ust. 1 i 2 ustawy nr 373/2011 Dz. w sprawie szczególnych usług zdrowotnych
Kto powinien pokryć koszty wstępnego badania lekarskiego?
Koszt wstępnego badania lekarskiego ponosi osoba poszukująca pracy. Twój pracodawca zwróci Ci pieniądze w razie zawarcia z nim stosunku pracy albo podobnego stosunku. Możesz jednak również uzgodnić z pracodawcą zwrot kosztów badania, chociaż w końcu nie podejmiesz pracy. W praktyce niektórzy pracodawcy starają się zawrzeć z pracownikiem ugodę w sprawie zwrotu kosztów badania wstępnego dopiero po upływie okresu próbnego. Taka ugoda jest jednak sprzeczna z prawem. Koszty badania wstępnego w celu oceny zdolności do pracy nocą zawsze ponosi pracodawca.
§ 59 ust. 2 ustawy nr 373/2011 Dz. w sprawie szczególnych usług zdrowotnych
Powinienem dostarczyć wyciąg z mojej dokumentacji medycznej do badania w zakresie medycyny pracy, jednak nie jestem w Czechach zarejestrowany w żadnej przychodni lekarza ogólnego. Jak powinienem postąpić w tej sytuacji?
Wyciąg z dokumentacji medycznej zawiera informacje o dotychczasowym stanie zdrowia oraz dotąd przebytych chorobach. Dla lekarza przeprowadzającego badanie w zakresie medycyny pracy jest ważnym źródłem informacji na temat stanu zdrowia danej osoby. W Republice Czeskiej nie ma jednak prawnego obowiązku posiadania lekarza rodzinnego. Jeśli więc nie możesz dostarczyć wyciągu z dokumentacji medycznej, zostanie to odnotowane w ramach badania w zakresie medycyny pracy, przy czym badanie to będzie bardziej szczegółowe, aby lekarz mógł uzyskać niezbędne informacje na temat Twojego stanu zdrowia.
Nie zgadzam się z opinią lekarską, czy mogę się od niego odwołać?
Tak.
Zarówno Tobie, jak i Twemu pracodawcy zostanie opinia lekarska przekazana. Częścią opinii lekarskiej jest pouczenie o możliwości złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz o możliwości zrzeczenia się prawa do ponownego rozpatrzenia opinii lekarskiej. Jeśli uważasz, że wnioski zawarte w opinii lekarskiej są niepoprawne, możesz się zwrócić do usługodawcy wydającego opinię z prośbą o ich ponowne rozpatrzenie w ciągu 10 dni roboczych od daty jego przekazania.
§ 46 ust. 1 ustawy nr 373/2011 Dz. w sprawie szczególnych usług medycznych