Na jakich warunkach mogą w Czechach pracować osoby młodociane?
Osoby młodociane to osoby poniżej 18 roku życia. Małoletni, który ukończył 15 lat i spełnił obowiązek szkolny, może podjąć działalność zarobkową. Działalność zarobkowa małoletnich poniżej piętnastego roku życia lub małoletnich, którzy nie spełnili obowiązku szkolnego, jest zabroniona. Wyjątek stanowi tylko działalność artystyczna, kulturalna, reklamowa lub sportowa na warunkach określonych w odrębnym przepisie prawa.
§ 350 ust. 2 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
§ 35 ust. 1 ustawy nr 89/2012 Dz., Kodeks Cywilny
§ 121 i następny ustawy nr 435/2004 Dz. w sprawie zatrudnienia
Jakie obowiązki ma pracodawca w odniesieniu do pracy młodocianych pracowników?
Pracodawca jest zobowiązany:
- zlecać młodocianym pracę odpowiadającą ich rozwojowi fizycznego i umysłowego;
- zapewniać im szerszą opiekę i odpowiedni nadzór;
- stwarzać korzystne warunki dla wszechstronnego rozwoju zdolności fizycznych i umysłowych młodocianych pracowników, w tym poprzez specjalną modyfikację ich warunków pracy;
- przekazywać pracownikom młodocianym wystarczające i stosowne informacje i wskazówki BHP zgodnie z potrzebami wykonywanej pracy.
Obowiązki pracodawcy przy zatrudnianiu pracowników młodocianych dotyczą również ograniczeń w zakresie czasu pracy, zakazu wykonywania niektórych prac, badań lekarskich osób młodocianych oraz ograniczeń w podnoszeniu ciężarów (patrz poniższe FAQ). Pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia listy pracowników młodocianych zatrudnionych przez pracodawcę.
§ 243 ust. 1 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
Czy pracownicy młodociani powinni odbyć wstępne badania lekarskie?
Tak.
Pracownicy młodociani powinni odbyć badania przez lekarza medycyny pracy:
- przed powstaniem stosunku pracy i przed oddelegowaniem na inne stanowisko pracy,
- okresowo w zależności od potrzeb, jednak przynajmniej raz w roku.
Pracownicy zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym młodociani, są zobowiązani do poddania się badaniom wstępnym tylko w przypadkach określonych w odrębnych przepisach prawa - niebezpieczna praca (kategoria 2 praca niebezpieczna i wyższa) albo praca obejmuje czynności, dla których warunki zdolności do wykonywania pracy są określone w wykonawczym przepisie prawa. Pracodawca może wymagać wstępnego badania lekarskiego, jeśli ma wątpliwości co do stanu zdrowia i zdolności do pracy osoby ubiegającej się o pracę, nawet jeśli praca nie jest niebezpieczna.
§ 247 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
§ 59 ust. 1 lit. b) pkt 2 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
W jakich godzinach pracy może pracować pracownik młodociany?
Dla pracownika w wieku poniżej 18 lat:
- długość zmiany w poszczególnych dniach nie może przekraczać 8 godzin;
- w wielu podstawowych stosunkach pracy tygodniowy czas pracy nie powinien przekraczać łącznie 40 godzin tygodniowo;
- wypoczynek między zmianami powinien wynosić co najmniej 12 godzin w ciągu 24 po sobie następujących godzin;
- ciągły okres odpoczynku w tygodniu powinien dla pracownika młodocianego wynosić minimalnie 48 godzin.
§ 79a ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
§ 88 ust. 1 ustawy nr 262/2006 Dz., Kodeks Pracy
Jakie prace są zabronione dla pracowników młodocianych?
Niektóre prace są całkowicie zabronione dla młodocianych pracowników:
- praca pod ziemią przy wydobywaniu kopalin lub przy drążeniu tuneli i sztolni;
- praca w godzinach nadliczbowych i praca w porze nocnej (młodociani w wieku powyżej 16 lat mogą wyjątkowo wykonywać pracę w porze nocnej w wymiarze nieprzekraczającym 1 godziny, jeżeli jest to niezbędne do przygotowania zawodowego na warunkach określonych w Kodeksie Pracy);
- prace nie odpowiednie, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia młodocianych ze względu na ich cechy anatomiczne, fizyczne i psychologiczne w tym wieku;
- prace, podczas których narażeni są na zwiększone ryzyko obrażeń lub prace, podczas których mogą poważnie zagrażać bezpieczeństwu i zdrowiu innych pracowników lub innych osób fizycznych;
- prace w strefie kontrolowanej określonej przez pracodawcę w celu wykonywania pracy z substancjami niebezpiecznymi i czynnikami biologicznymi;
- obsługa zastrzeżonych urządzeń technicznych.
Prace i stanowiska pracy zabronione dla młodocianych pracowników oraz warunki, w których młodociani pracownicy mogą wyjątkowo wykonywać takie prace w celu przygotowania zawodowego, są określone w rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia. Należą do nich prace niebezpieczne, prace wykonywane w narzuconym tempie, prace ze źródłami promieniowania jonizującego, prace w produkcji i przetwarzaniu materiałów wybuchowych, prace związane z narażeniem na działanie niektórych substancji chemicznych, prace na wysokości powyżej 1,5 m i nad otworami z głębokością przekraczającą 1,5 m, itp.
Czy istnieją ograniczenia dotyczące podnoszenia ciężarów przez młodocianych pracowników?
Tak.
Młodociani pracownicy mają ograniczone limity higieniczne podczas przenoszenia ciężarów. Masa ciężaru nie może przekraczać
- 20 kg dla chłopców podczas dorywczej manipulacji, 15 kg w razie częstej manipulacji (4,5 kg w pozycji siedzącej podczas częstego podnoszenia i przenoszenia);
- 15 kg dla dziewcząt podczas dorywczej manipulacji, 10 kg w razie częstej manipulacji (2,5 kg w pozycji siedzącej podczas częstego podnoszenia i przenoszenia);
- łączna masa ciężaru podczas ręcznej manipulacji nie może przekraczać 5 500 kg dla chłopców i 4 000 kg dla dziewcząt w ciągu przeciętnej zmiany.
§ 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 180/2015 Dz. w sprawie zabronionych prac i stanowisk pracy