Jakie ryzyka mogą występować podczas pracy w wykopach?
Prace w wykopach (roboty ziemne i wykopy) należą w branży budowlanej do szczególnie niebezpiecznych. Ryzyko polega mianowicie na możliwości częściowego lub całkowitego zawalenia się ścian wykopu. Do ryzyk związanych z pracą w wykopie należy:
- upadek osoby do wykopu z niezabezpieczonej krawędzi;
- zasypanie/uwięzienie osoby w przypadku zawalenia się ścian wykopu, często ze skutkiem śmiertelnym (nacisk gruntu podczas zawalenia się ścian jest ogromny, dochodzi do ucisku tkanek miękkich, tętnic i żył; chociaż jest osoba poszkodowana względnie bez obrażeń, może następnie dojść do zatoru (embolii) - nagłego zablokowania przepływu krwi i oderwania się materiału zatorowego, co może skutkować śmiercią - zawsze jest konieczne wezwanie służby ratownictwa medycznego!);
- upadek przedmiotu/maszyny na osobę w wykopie;
- porażenie prądem elektrycznym z powodu uszkodzenia linii elektrycznych;
- zatrucie gazem z uszkodzonych rur gazowych lub kopalin;
- uszkodzenie obiektów w wyniku wybuchu gazu w przypadku uszkodzenia gazociągu.
Co się stało: śmiertelny wypadek przy pracy cudzoziemca podczas pracy w wykopie
Pracownik z Ukrainy (†38) zajmował się ręcznym czyszczeniem wykopu. Maszyna wykonała wykop o wymiarach 2 x 3 m i głębokości około 2,5 m w celu przeprowadzenia naprawy rurociągu przeciwpożarowego. Pracownik wszedł do wykopu, który nie został zabezpieczony, następnie doszło do usunięcia ściany wykopu i uwięzienia pracownika. Zasypanie spowodowało obrażenia nie dające szans na przeżycie.
Kierowca nie zabezpieczył prawidłowo koparki gąsienicowej na podmokłym zboczu. Koparka samorzutnie osunęła się i wepchnęła 2,5-tonową rurę gazową do wykopu, w którym znajdował się poszkodowany pracownik narodowości słowackiej (†52). Doszło do zawału pracownika, który doznał śmiertelnych obrażeń.
Podstawowe wskazówki bezpieczeństwa podczas robót ziemnych i wykopowych
- Przed rozpoczęciem prac wykopowych należy przygotować dokumentację budowlaną, w razie potrzeby w współpracy z hydrogeologiem/geologiem oraz inżynierem budownictwa.
- Wejście osób do wykopu powinno być ograniczone do minimum. Preferuj prace bez robienia wykopów lub z zastosowaniem zdalnie sterowanych maszyn, o ile jest to możliwe.
- Miejsce wykonywania prac wykopowych powinno być zabezpieczone przed wejściem osób postronnych oraz przed wpadnięciem osób do wykopu.
- Nad wykopami powinny być zainstalowane platformy do przejścia i przejazdu. Przez wykop o głębokości ponad 0,5 m na ogrodzonym placu budowy powinno być instalowane przejście o szerokości co najmniej 0,75 m, które jest wyposażone w
poręcz (do głębokości 1,5 m wystarczy z jednej strony).
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
- Należy zapewnić bezpieczne wejście do wykopu oraz wyjście z wykopu (drabina).
- Minimalna szerokość w świetle wykopów o ścianach pionowych, do których wchodzą ludzie, powinna wynosić 0,8 m.
Wykop powinien być zabezpieczony przed możliwym wpadnięciem osób do wykopu. Jeśli bariera nie spełnia wymagań na wytrzymałość, należy ją umieścić w odległości przekraczającej 1,5 m od krawędzi wykopu. Barierą może być np. poręcz (przenośna składana), znaki bezpieczeństwa (o wysokości min. 1,1 m), przeszkoda (min. o wysokości 0,6 m), ziemia z wykopu (zdeponowana w stanie sypkim do wysokości co najmniej 0,9 m).
Obraz
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
Zwracaj uwagę na nieodpowiednią obudowę ścian lub jej brak! Ryzyko osunięcia się ściany wykopu.
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
Ściany wykopu powinny być zabezpieczone - np. poprzez skarpowanie lub za pomocą obudowy ścian.
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
+źródło rysunku.
Skarpowanie trzeba wykonywać według rodzaju gruntu, najlepiej z pochyleniem 1:1 lub 1:2 albo mniejszym, względnie jest konieczna stabilizacja wykopu za pomocą obudowy ścian.
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
Zwracać uwagę na zbyt mały kąt skarpowania! Ryzyko osunięcia się ściany wykopu.
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
- Na stokach o pochyleniu przekraczającym 1:1 oraz wysokości przekraczającej 3 m należy podjąć środki zapobiegające poślizgnięciu się osób lub osunięciu się materiału.
- Podkopywanie stoków jest niedozwolone!
W przypadku wykopów wykonanych ręcznie powinny być pionowe ściany boczne zabezpieczone przez obudowę: w strefie zabudowanej w razie głębokości wykopu przekraczającej 1,3 m; w strefie niezabudowanej 1,5 m. Jeśli istnieje ryzyko osuwania się wykopu, konieczne jest zastosowanie obudowy również w mniejszych głębokościach!
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
- Nie wolno wchodzić do wykopów wykonanych maszynowo bez obudowy, chyba że ich ściany są zabezpieczone przed osuwaniem się za pomocą ramy ochronnej, klatki bezpieczeństwa, konstrukcji rozporowej, itp.
- Należy zapewnić stabilność otoczenia wykopu, w tym sąsiednich obiektów (np. budynków lub dróg).
Należy uważać na przeciążenie brzegu wykopu przez maszyny lub pojazdy! Ryzyko osunięcia się ściany wykopu.
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
Należy uważać na materiały i przedmioty umieszczone w pobliżu wykopu i w ścianie wykopu (np. kamienie, itp.)! Istnieje ryzyko ich upadku do wykopu.
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
Należy minimalizować ruch przy krawędzi wykopu. Nie składuj materiału w pobliżu krawędzi wykopu, aby zapobiec nadmiernemu obciążeniu. Nie wolno obciążać brzegów wykopu w odległości mniejszej niż 0,5 m od krawędzi wykopu!
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
.
- Przed rozpoczęciem prac ziemnych należy identyfikować wszystkie znane sieci inżynieryjne.
Wykopy w pobliżu linii energetycznych są wykonywane ręcznie!
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
- Profesjonalny nadzór (np. geologa lub inżyniera geotechnika) jest wymagany w przypadku prac w wykopach o głębokości ponad 1,5 m.
- Należy uważać na wibracje powodowane przez maszyny lub ruch w okolicy! Wibracje mogą spowodować osunięcie się ścian wykopu.
- Zwracaj uwagę na podtapianie stoku! Ryzyko osunięcia się ściany wykopu. Jeśli to możliwe, nie należy wykonywać prac ziemnych w okresie zamarznięcia gruntu albo po długotrwałych opadach deszczu.
Nie przebywaj w strefie niebezpiecznej maszyn (np. koparka, ładowarka, itp.)!
Obraz
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
Strefa niebezpieczna maszyny jest określona przez maksymalny zasięg jej urządzeń roboczych plus 2 m, wejście w strefę niebezpieczną jest zabronione.
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
- Na odległych stanowiskach bez nadzoru wykopy od głębokości 1,3 m nie mogą być wykonywane przez jedną osobę.
Do transportu ziemi za pomocą taczek należy przygotować odpowiednio szeroką i nośną drogę o pochyleniu maksymalnie 1:5, bez gwałtownych przejść. Powierzchnia drogi nie może być śliska i powinna być odpowiednio utwardzona.
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
W przypadku transportu ziemi na taczce w celu zasypania wykopu o głębokości ponad 1,5 m na brzegu wykopu należy umieścić stały ogranicznik, zapobiegający osunięciu się taczki do wykopu.
Obraz
źródło rysunku: Projekt č. TIRSMPSV701 „Inovativní řešení skupiny potřeb v oblasti optimalizace předpisů, postupů a opatření BOZP včetně diseminačních opatření“ financovaný se stání podporou Technologické agentury ČR v rámci projektu BETA.
- Przed wejściem do wykopu po raz pierwszy lub po przerwie w pracy przekraczającej 24 godziny należy sprawdzić stan ścian wykopu, obudów i dróg dostępowych. W razie potrzeby należy również zapewnić pomiar stężenia niebezpiecznych oparów lub gazów.
Załącznik nr 3 III do rozporządzenia rządu nr 591/2006 Dz. w sprawie szczegółowych minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na placach budowy