PRACA NA WYSOKOŚCI ORAZ INNE PRACE SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE

Praca na wysokości oraz prace szczególnie niebezpieczne są związane z wysokim ryzykiem, przy czym wypadki przy pracy są często poważne i śmiertelne. Do ryzyk należą:

• upadki osób z wysokości z niezabezpieczonych krawędzi dachu,
  Obraz

  
• upadek osób przez otwory, które nie są zakryte lub upadek osób przez niewystarczająco nośną konstrukcję,
• upadki osób z niezabezpieczonych krawędzi konstrukcji budowlanych i rusztowań,
  Obraz

  

   

  Obraz

  
• upadek materiałów lub przedmiotów na osoby z wysokości
  Obraz

  

Pracownik narodowości ukraińskiej (†18) wykonywał prace porządkowe na płaskim metalowym dachu. Z nieznanych powodów odłączył się od liny bezpieczeństwa i usunął panel ochronny z przestrzeni przeznaczonej na świetlik. Upadek pracownika z wysokości 14 metrów na teren hali. W wyniku urazów głowy i ciała nie miał szansy na przeżycie.

Pracownik narodowości słowackiej (†37) wspiął się po powrocie z przerwy obiadowej na konstrukcję dachu, gdzie wraz z kolegami mocował blachy kryjące. Bez zastosowania liny bezpieczeństwa przymocowanej do punktu kotwiczenia udał się w kierunku skraju konstrukcji, żeby zabrać wiertarkę AKU, po czym z nieznanych przyczyn doszło do upadku z skraju dachu.

Praca na wysokości i powyżej swobodnej głębokości: praca i przemieszczanie się pracownika, podczas których jest pracownik narażony na ryzyko upadku z wysokości, wpadnięcia do otworu, osunięcia się. Podczas takiej pracy pracownik powinien być zabezpieczony przed upadkiem zbiorowo albo indywidualnie. Praca na wysokości jest uważana za pracę w jakiejkolwiek wysokości, jednak w przypadku pracy na wysokości 1,5 m lub więcej pracodawca powinien zapewnić pracownikom ochronę przed upadkiem z wysokości.

Obraz

Zabezpieczenie zbiorowe: na przykład poręcze i ogrodzenia, pokrywy, urządzenia spadochronowe, bariery lub siatki oraz tymczasowe konstrukcje budowlane, np. rusztowania lub platformy robocze. Wymienione wymagania są określone w odpowiednich normach technicznych (ČSN EN). Oprócz standardowych wymagań konieczne jest przestrzeganie instrukcji montażu oraz użytkowania dostarczonych z tymi konstrukcjami, względnie dedykowane procedury technologiczne.

Ochrona indywidualna: środki ochrony indywidualnej (ŚOI) chroniące przed upadkiem powinny być stosowane w przypadkach, w których charakter pracy nie pozwala lub znacznie komplikuje korzystanie z konstrukcji technicznej.

OCHRONA PRZED UPADKIEM

• Pracownicy nie mogą być narażeni na ryzyko upadku z wysokości na stanowisku pracy lub w trakcie dojścia do stanowiska pracy, gdzie podłoga znajduje się w wysokości min. 0,5 m nad otaczającą podłogą lub terenem. W tym celu należy zapewnić bezpieczny dostęp.
• Pracownikom trzeba zapewnić ochronę przed upadkami:
• na wszystkich stanowiskach pracy i drogach dostępowych, które znajdują się ponad wodą lub innymi substancjami, które mogą zagrażać życiu lub zdrowiu w razie upadku;
• w innych przypadkach ochrona jest konieczna, jeśli istnieje ryzyko upadku z wysokości lub wpadnięcia powyżej 1,5 m;
• Ochrona przed upadkiem z wysokości jest wymagana podczas pracy na drabinach dopiero od 5 m.
• Jeśli pracownik nie musi się zbliżać do krawędzi upadku (tzw. wolnej krawędzi) na odległość mniejszą niż 1,5 m, przy czym pochylenie powierzchni nie przekracza 10°, wystarczy ograniczyć stanowisko pracy za pomocą prostej bariery, która w odróżnieniu od poręczny ochronnej nie powinna spełniać wymagań na obciążenie.

• Jeżeli na wolnej krawędzi znajduje się niska ściana, np. attyka, ściankę można uznać za ochronę przed upadkiem już od wysokości 0,6 m pod warunkiem, że prace wykonywane są właśnie na tej ścianie. 

  Obraz

  
• Ochrony przed upadkiem z wysokości nie trzeba instalować wzdłuż wolnych krawędzi otworów, których co najmniej jeden wymiar nie przekracza 0,25 m.

• Otwory w podłodze, których wymiary przekraczają 0,25 m we wszystkich kierunkach, muszą być chronione pokrywami o odpowiedniej nośności zabezpieczonymi przed przesuwem lub zabezpieczone technicznymi środkami ochrony przed upadkiem, np. poręczą lub ogrodzeniem. 

  Obraz

  
  Obraz

  
• Otwory w ścianach o wymiarach przekraczających 0,3 m x 0,75 m i dolnej krawędzi poniżej 1,1 m powinny być zabezpieczone, jeśli istnieje ryzyko upadku z wysokości przekraczającej 1,5 m pod tymi otworami.

• Niestabilne przedmioty lub przedmioty z innym przeznaczeniem (np. krzesła, stoły, wiadra, itp.) nie mogą być używane do podwyższania stanowiska pracy lub dostępu do stanowiska pracy! 

  Obraz

  
• W przypadku niesprzyjających warunków atmosferycznych prace na wysokości powinny być zawieszone! Niekorzystne warunki atmosferyczne:
• widoczność poniżej 30 m;
• wiatry o prędkości powyżej 11 m/s;
• podczas pracy na ruchomych rusztowaniach, drabinach ponad 5 m podwieszanych platformach i pracy na linach należy przerwać pracę w razie prędkości wiatru 8 m/s;
• burze, deszcz, śnieg i mróz;
• temperatura otoczenia poniżej -10 °C.

PORĘCZE

• Wysokość poręczy powinna wynosić co najmniej 1,1 m, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Normy europejskie (ČSN EN) dopuszczają w przypadku tymczasowych konstrukcji budowlanych (np. rusztowań) minimalną wysokość poręczy 1,0 m.
• Integralną częścią poręczy jest ogranicznik podłogowy o wysokości co najmniej 0,15 m.
• Jeśli wysokość podłogi nad poziomem otoczenia przekracza 2,0 m, poręcz powinna być wyposażona w jeden lub więcej środkowych prętów zapobiegających upadkowi osób lub w inne odpowiednie wypełnienie.

• Poręcz ochronna rusztowania zgodnie z wymaganiami rozporządzenia rządu nr 362/2005 Dz. i ČSN 73 8106: 

  Obraz

  

PRACE NA DACHU

• Podczas pracy na dachu należy chronić pracowników przed:
• upadkiem z połaci dachu na wolnych brzegach;
• osunięcie się z dachu, gdy nachylenie dachu przekracza 25°;
• wpadnięcie przez konstrukcję dachu.
• Jeśli nachylenie dachu przekracza 45°, pracownicy muszą zawsze stosować środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed upadkiem.

RUSZTOWANIE

• Dla każdego rusztowania powinna być dostępna dokumentacja techniczna, zawierające też instrukcję montażu i demontażu.
• Podczas montażu, eksploatacji i demontażu rusztowania należy zapewnić bezpieczny transport w jego bezpośrednim otoczeniu, w tym ruch pieszych na pobliskich drogach.
• Rusztowania mogą być instalowane wyłącznie na wystarczająco nośnym terenie, który będzie w stanie przenieść obciążenia związane z rusztowaniem i jego przyszłą eksploatację.
• Rusztowanie powinno być wystarczająco sztywne w płaszczyźnie podłużnej, poprzecznej i poziomej, przy czym sztywność powinna być zapewniona zgodnie z dokumentacją za pomocą tężników poprzecznych, ram, itp.
• Rusztowanie powinno być odpowiednio kotwione; umiejscowienie kotew oraz ich nośność powinny być zgodne z dokumentacją; nieodpowiednie kotwienie jest najczęstszą przyczyną wypadków.

• Wszystkie podesty robocze rusztowania powyżej poziomu 2 m muszą być wyposażone w poręcz podwójną z ogranicznikiem. 

  Obraz

  

  .

• Jeśli podest roboczy znajduje się na wysokości od 1,5 m do 2 m nad otoczeniem, poręcz może być jednoczęściowa.
• Elementy podestu rusztowania muszą być antypoślizgowe, zabezpieczone przed podnoszeniem i przesuwaniem.
• Jeśli odległość między podestem rusztowania a ścianą budynku przekracza 0,25 m, poręcz powinna się znajdować również na wewnętrznej krawędzi; jeśli szerokość wolnej przestrzeni wynosi do 0,4 m, poręcz może być tylko jednoczęściowa bez ogranicznika w dolnej części.
• Drabiny wychodzenia na rusztowanie muszą wystawać co najmniej 1 m ponad poziom docelowy. Drabinę może w tej części zastąpić solidny element konstrukcji stanowiący stabilny uchwyt; nie wolno wchodzić na część drabiny wystającą poza rusztowanie.
• Minimalna wysokość przejścia pod piętrem rusztowania w punkcie łączenia poprzecznego wynosi 1,75 m, inaczej 1,9 m; w przejściu pod rusztowaniem dla pieszych wysokość w świetle wynosi co najmniej 2,1 m.
• Rusztowania mogą być używane wyłącznie po ich kompletnej instalacji i przekazaniu w formie pisemnej.
• Rusztowanie powinno być sprawdzane przed rozpoczęciem pracy i w odstępach czasu określonych w jego dokumentacji; kontrole zwykle przeprowadzano co miesiąc.
• Materiały, narzędzia i sprzęt roboczy podczas pracy na wysokości powinny być przechowywane w sposób zapobiegający ich przypadkowemu zrzuceniu lub osunięciu się.

• Materiał nie może nadmiernie obciążać danej konstrukcji! 

  Obraz

  

PRZESTRZEŃ NIEBEZPIECZNA

• Upewnij się, że przestrzeń pod stanowiskiem pracy jest odpowiednio zabezpieczona! Można to zrobić np. poprzez wyłączenie ruchu pojazdów i pieszych; zbudowanie konstrukcji w miejscu pracy lub tuż pod nim; ogrodzeniem obszaru niebezpiecznego barierką ochronną o wysokości 1,1 m; wyznaczeniem osoby do pilnowania obszaru niebezpiecznego.
• Szerokość obszaru niebezpiecznego od wolnej krawędzi stanowiska pracy zależy od wysokości stanowiska pracy:

Obraz

ŚOI

• Wybrane ŚOI chroniące przed upadkiem z wysokości powinny odpowiadać charakteru pracy, ryzykom i warunkom atmosferycznym oraz umożliwiać bezpieczne poruszanie się. Można używać wyłącznie ŚOI spełniające wymagania Rozporządzenia rządu nr 21/2003 Dz.

Obraz

Obraz

Obraz

Obraz

Obraz

• ŚOI powinny być oznakowane znakiem CE oraz wyposażone w instrukcję zawierającą wszystkie wymagania dotyczące użytkowania, regulacji, kontroli, konserwacji, przechowywania, itp.; wskazówki podane w instrukcji powinny być przestrzegane.
• Autor procedury technologicznej lub pracownik zarządzający pracą na wysokości jest zobowiązany do określenia punktu kotwiczenia środków ochrony indywidualnej. Punkt kotwiczenia powinien być wystarczająco nośny.
• Przed każdym zastosowaniem i po nim pracownik powinien przeprowadzić kontrolę wzrokową używanych ŚOI.
• Kontrole i testy fachowe funkcjonowania użytkowanych ŚOI przeprowadza się zgodnie z wymaganiami zawartymi w instrukcji producenta.
• Pracodawca zapewnia pracownikom odpowiednie szkolenie w zakresie BHP na wysokości, mianowicie w przypadku prac na wysokości powyżej 1,5 m, gdy pracownicy nie mogą pracować ze wytrzymałych i bezpiecznych podestów roboczych, pracują na ruchomych platformach roboczych, na drabinach na wysokości powyżej 5 m, a także szkolenie w zakresie stosowania ŚOI. Szkolenie powinno również obejmować informacje na temat postępowania w przypadku upadku z wysokości i konieczności ewakuacji poszkodowanej osoby.
• Pracownik powinien być zdolny z punktu widzenia stanu zdrowia do pracy na wysokości i oraz innych niebezpiecznych prac przy użyciu ŚOI. Rozporządzenie nr 79/2013 Dz. zawiera listę chorób, które wykluczają zdolność do wykonywania tej pracy. Chodzi o pracę związana z ryzykiem zawodowym, która również podlega bardziej surowym warunkom razem z okresowymi badaniami.

Bardziej szczegółowe wymogi bezpieczeństwa dotyczące pracy na wysokości oraz innych niebezpiecznych prac można znaleźć tutaj:

Rozporządzenie rządu nr 362/2005 Dz. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy podczas pracy na stanowiskach z występującym ryzykiem upadku z wysokości

Punkt 3.3.4 załącznika do rozporządzenia rządu nr 101/2005 Dz. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących stanowisk pracy i środowiska pracy

Rozporządzenie nr 79/2013 Dz. w sprawie usług w zakresie medycyny pracy oraz niektórych rodzajów opinii lekarskich)

Normy techniczne ČSN EN